Eskiden aydınlar, bir çelişme gördüklerinde "Tenakuza düştünüz efendim." derlerdi. "Ele verir talkını, kendi yutar salkımı" sözünü eski insanlar böyle durumlar için üretmişlerdir.
Rahmetli dedem -güya damatlarını kastetmeyerek- "Allah mirasçılara fırsat vermesin" atasözünü söylediğinde anacığım, "Ama sen koşa koşa gidip kaynatandan miras payını almıştın, baba..." diyerek bir küçük tenakuza parmak basmıştı. (Parmak bastığıyla kaldı.)
Tutarsızlık ahlaki bir konu. Sürekli haktan, helal kazançtan dem vururken, "Başkasının yerine torpille işe giren kişinin aldığı maaş haram değildir." dediğinizde tenakuza düşmüş oluyorsunuz, beyefendi.
Çelişkiye düşmemek zor elbette. Sağlam bir kafa ve sağlam duruş ister. Her çelişmeye "Haklısınız ama..." diye başlayan bir savunma yapanların çabalarını da takdir etmek lazım.
Bir sabah bir köylü Buda'ya gelir.
"Ben inançlı biriyim ama sana da sormak istiyorum." der. "Tanrı gerçekten var mı?"
Buda keskin bir tavırla,
"Sen deli misin?" der. "Tanrı yoktur. Hiçbir zaman da olmadı."
Öğleden sonra başka bir adam gelip Buda'ya sual eyler:
"Ben Tanrı'ya inanmıyorum ama yine de sana sorayım: Sence Tanrı var mıdır?"
Buda,
“Tanrı vardır, gayrısı yalandır.” der.
Rahip Ananda'nın kafası karışır:
"Efendim, sabah başka, şimdi başka konuştunuz? Bu çelişkiyi açıklar mısınız?"
"Ortada bir çelişki yok, evladım." der Buda. "Beni dinlemen yanlıştı, çünkü o yanıtlar sana verilmedi..."
Sayın Buda'nın ne yapmaya çalıştığını anlayabiliriz. Ama tanık olduğumuz pek çok çelişkiyi anlamlandıramıyoruz.
ABD'nin öteden beri dünyamıza barış ve huzur getirmek için çalıştığını bilirsiniz. Obama'ya -ki o da verdiği insansız hava saldırısı emirleriyle binlerce insanın ölümüne yol açmıştır- verilen Nobel Barış Ödülü'nün şimdiki barış güvercininden esirgenmesi tutarsızlık değil de nedir?..
Tutarlı olmak erdemdir, efendim. Ben çelişmemeyi hep önemsemişimdir. Bu yazıda ülkemizin siyasetinden "bu ne yaman çelişki babam" tarzı güncel ve kapı gibi örnekler veremeyişim açık bir tenakuz gibi görünse de "kuşlar gibi özgür olalım, daima temiz hava alalım" felsefemizle çelişmemektedir...
