Rota virüsü, özellikle 2 yaş altındaki çocuklarda bağırsak iltihabına yol açan, kusma ve ishal ile seyreden bulaşıcı bir hastalıktır. Dünya genelinde 5 yaş altındaki çocukların neredeyse tamamı en az bir kez rota virüsüne yakalanmaktadır. Hastalık özellikle kış ve ilkbahar aylarında salgınlar yapar, ancak diğer mevsimlerde de görülebilir.
Rota Virüsünün Belirtileri
Hastalık genellikle 2-3 günlük kuluçka döneminin ardından kusma ve ateş ile başlar. Daha sonra bol sulu ishal gelişir. Karın krampları, huzursuzluk, gözlerde çökme, bıngıldakta çökme, idrar miktarında azalma gibi sıvı kaybı belirtileri gözlenebilir. Hastalık 3-9 gün arasında sürer ve ciddiyeti sıvı kaybının derecesine göre değişir.
Bulaşma ve Risk Faktörleri
Rota virüsü, oral-fekal (ağız-dışkı) yolla bulaşır. Hasta çocukların dışkısı, kusmuğu, temas ettiği oyuncaklar ve eşyalar bulaşmada rol oynar. Kreşlerde ve toplu yaşam alanlarında daha yaygındır. Yetişkinlerde genellikle hafif seyreder veya görülmez.
Teşhis ve Tedavi
Tanı, dışkı testi ile konur. Hastalığın belirli bir ilacı bulunmaz. Antibiyotik veya ishal kesici ilaçlar önerilmez. Tedavide temel hedef, kusmayı durdurmak ve kaybedilen sıvıyı yerine koymaktır.
Hafif vakalarda: Ağızdan tuzlu-şekerli sıvılar, yoğurtlu veya pirinçli çorbalar, muz ve patates gibi gıdalar önerilir.
Ağır vakalarda: Hastaneye yatırılarak damardan sıvı tedavisi uygulanır.
Rota Virüsü Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Rota virüsü aşısı, bebekleri hastalığın en ağır sonuçlarından korumak için geliştirilmiştir. Aşı ağız yoluyla damla şeklinde uygulanır.
İlk doz: Bebek 14-15 haftalık olmadan yapılmalıdır.
Son doz: Bebek 8 aylık olmadan tamamlanmalıdır.
Türkiye’de iki tip aşı bulunur:
Rotarix: 2 doz halinde uygulanır.
Rotateq: 3 doz halinde uygulanır.
Aşı diğer rutin bebek aşıları ile aynı anda yapılabilir.
Aşının Faydaları ve Koruma Süresi
Rota virüsü aşısı, hastalığın şiddetli seyretmesini büyük oranda önler. Aşı yaptıran bebeklerin %70-80’i hastalıktan tamamen korunur. Koruyuculuk ömür boyu sürmez; en yüksek etki ilk yıllarda görülür.
Yan Etkiler ve Yapılamadığı Durumlar
Aşı sonrası bebeklerde hafif huzursuzluk, kusma veya ishal görülebilir. Nadir olarak ateş, iştah kaybı veya bağırsak tıkanıklığı gibi yan etkiler ortaya çıkabilir.
Şu durumlarda aşı yapılmaz:
Daha önce aşının ilk dozuna alerjik reaksiyon gelişmesi
Ağır bağışıklık yetmezliği (SCID)
İntusepsiyon (bağırsak tıkanıklığı) geçirmiş olması
Kanser tedavisi gören veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanan bebekler
Zorunluluk ve Ücret
Rota virüsü aşısı Türkiye’de zorunlu aşı takviminde yer almaz ve devlet tarafından karşılanmaz. Ancak bebekleri ciddi sıvı kaybı ve hastane yatışından korumak için hekimler tarafından önerilir. Fiyatlar, aşı tipine ve sağlık kuruluşuna göre değişiklik gösterebilir.
Kaynak:
