Kosova- Makedonya: Dışa açılma çabalarının ölçüsü
Geçen hafta Trabzon Sanayici ve İşadamları Derneği (TSİAD) üyelerinden oluşan bir heyetle ikili iş görüşmelerinde bulunmak maksadı ile Makedonya ve Kosova’yı ziyaret ettik.
Trabzon’dan, “Dışa açılmanın ön koşulu, ürettiğimiz mal ya da hizmetin dünyanın her yerinde kabul edilebilir ve satın alınabilir nitelikleri taşımasıdır.
Trabzon’dan, Dışa açılmak, malın ya da hizmetin yeterliliği kadar bizim de dünyanın her yerine mal ya da hizmeti ulaştırabilmemizdir.
Trabzon’dan
Dışa açılmak, dünyadaki başka kültürleri iyi anlayarak, mal ve hizmetimizi o kültürlerin algısına göre üretebilmemizdir.
Başarılı ve etkin toplumlar dışa açılırken yakın komşudan başlayarak dünyanın öteki ülkelerine açılma yolunu izlediler.
Yakın Pazar hem rekabet, hem de lojistik açıdan avantaj sağlarken uzak pazarlarda hem rekabet hem de maliyetler açısından ticaretin gücü azalabilir.
Kuşkusuz yakın pazar deyince nüfus cüzdanı ile girip çıktığımız Gürcistan ve hemen arkasından vizesiz girip çıktığımız Kosova ve Makedonya (balkanların) gelmesi gerekir.
Turizm
Her iki ülkenin (Kosova ve Makedonya’nın) toplam nüfusu dört milyon civarında, ancak her iki ülke de nerdeyse nüfuslarının yarısı kadar turist ağırlıyorlar her yıl.
Makedonya’nın önemli turizm merkezlerinden Orhid (Orhid gölü kenarında çok şirin bir kasaba) AB’nin yaz turizmi için çok rağbet ettiği yerlerden biri.
Hizmet ve fiyat açısında karşılaştırıldığında hizmet iyi, fiyatlar kıyaslanmayacak kadar ucuz. Örnek: On üç kişilik TSİAD heyetinin Kosova ya da Makedonya’da ortalama (yemek vb) ortamlarda ödediği hesap 20€ ile 26€ arasında değişti.
Ortalama asgari ücretin yaklaşık 300€ olduğu düşünülürse fiyatlar daha iyi anlaşılabilir.
Türkiye ile ilişkiler
Gerek Kosova ve gerekse Makedonya Ekonomi Odalarında yapılan görüşmelerde her iki ülkenin Ekonomi Odaları Başkanlarının açılış konuşmalarında bir cümle çok ilgimi çekti. Heyette de büyük memnuniyet yarattı; …Kendi evinizde ve kardeşlerinizin arasındasınız.
Sokakta Türkçe konuşan insanları ve her iki ülkenin muhtelif köşelerine dağılmış Türk Girişimcileri görmek mümkün. Örneğin Üsküp’te hemşerimiz İbrahim Cevahir 42 katlı bir rezidans inşaatı ile dikkatleri üzerine çekiyor. SÜTAŞ’ın 10milyon dolarlık yatırımı yine öncülerden sayılabilir.
AVM ve inşaat sektöründe hemşerilerimiz ve Türk Girişimcilerine yaygın olarak rastladık.
Makedonya’nın Türkiye Büyükelçisi eşlik etti
Hele Makedonya’nın Türkiye Büyükelçisinin Manastır Ekonomi odası ile yaptığımız görüşmeye eşlik için Türkiye’den Manastır’a gelmesi, Heyetimize tam gün eşlik etmesi ve Heyet Onuruna bir resepsiyon vermesi elbette taktirle karşılandı.
Makedonya’nın Türkiye Büyükelçisinin TSİAD Heyetine eşlik etmesinin arka planında, Makedonya’nın Trabzon Fahri Konsolosu Sırrı Furkan Eren’in itibarını saymak yerinde olur.
Duygusal anlar
Her iki ülkede de Osmanlı’nın başta cami ve çarşı varlığı karşımıza çıktı. Manastır’da ise Atatürk’ün ilk askeri Eğitimi aldığı okul müze olarak düzenlenmiş. Ünlü tiyatrocumuz Rutkay Aziz’in seslendirdiği Atatürk’ün hayatı video olarak sürekli gösteriliyor. Bizim ziyaretimiz sırasında Türkiye’nin muhtelif yerlerinden gelen guruplara rastlamamız ise hoş bir sürpriz olarak akıllarda kaldı.
Örgütlü olmak lazım
Türkiye’den her iki ülkeye basit ve şark kurnazlığına dayalı, başta söylediğimiz bilgiyi önemsemeyen yaklaşımlar ile yapılacak ekonomik, ticari girişimler imaj bozucu sonuçlara neden olabilir.
Bu iki ülkedeki yatırımlar sadece bu ülkelerle asla sınırlı Pazar olanakları sunmamakta, aksine 150 milyonluk AB pazarına ulaştırmak açısından önemli fırsatlar sunmaktadır.
Her iki ülkenin AB ülkeleri ile gerçekleştirdiği ikili anlaşmalar ile bu büyük AB pazarına Makedonya ve Kosova üzerinden ulaşmanın önü açık.
TSİAD Heyetinin Kosova ve Makedonya’yı kapsayan bu ziyaret programını başarı ile sonuçlandırdığını söylemek abartılı olmayacaktır.
Makedonya ve Kosova (her iki ülkede de) başta tarım sanayisi olmak üzere, turizmden- inşaata; enerjiden- hizmet sektörüne kadar pek çok alanda Türkiye’den gidecek girişimciler için fırsatlar sunmaktadır.
