Salmonella, bağırsak sistemini etkileyen yaygın bir bakteriyel enfeksiyon olarak biliniyor. Gıda zehirlenmesi vakalarının önemli bir kısmından sorumlu olan bu bakteri; hayvan ve insan bağırsaklarında doğal olarak bulunuyor ve dışkı yoluyla çevreye yayılıyor. İnsanlara çoğunlukla kirli su veya kontamine gıdaların tüketilmesiyle bulaşan Salmonella, özellikle yaz aylarında daha sık görülürken, çocuklarda enfeksiyon riski diğer yaş gruplarından daha yüksek seyrediyor.
Mikroskobik yapıda çubuk şeklindeki bu bakteri türü; kümes hayvanları, büyükbaşlar ve bazı sürüngenler tarafından taşınabiliyor. Çiğ veya az pişmiş tavuk, et ve yumurtalar, pastörize edilmemiş süt ürünleri ve iyi yıkanmamış sebzeler enfeksiyonun en yaygın kaynakları arasında yer alıyor.
Salmonella Türleri
Salmonella bakterileri, genetik çeşitliliği yüksek bir gruptur ve insan sağlığıyla ilgili tüm suşlar Salmonella enterica başlığı altında toplanır.
Bu türün 2600’den fazla serotipi bulunuyor. En yaygın tablo, çoğunlukla kendiliğinden iyileşen gastroenterit olarak görülse de, bazı alt türler çok daha ağır enfeksiyonlara yol açabilir.
Bunların başında Salmonella Typhi gelir ve bu bakteri tedavi edilmediğinde ölümcül olabilen tifo hastalığına neden olur.
Salmonella Belirtileri
Enfeksiyon belirtileri genellikle bulaşmadan 12 ila 72 saat sonra ortaya çıkar. Bazı kişilerde hiçbir semptom görülmezken, çoğu hastada:
İshal
Yüksek ateş
Mide krampları
Mide bulantısı ve kusma
Baş ağrısı
İştahsızlık
gibi şikâyetler görülür. Bu belirtiler çoğunlukla 4-7 gün sürer. Şiddetli seyreden vakalarda dehidratasyon riski artırır ve tıbbi müdahale gerekebilir.
Salmonella Nasıl Bulaşır?
Salmonella enfeksiyonu çoğunlukla dışkı-oral yolla gerçekleşir. Bakteri; kontamine gıdalar, kirli su, hijyensiz yüzeyler veya enfekte hayvanlarla temas sonucu elden ağıza geçerek vücuda girer.
Bulaşma yolları:
• Kontamine gıdalar:
Az pişmiş et, tavuk, yumurta, pastörize edilmemiş süt ürünleri en riskli gıdalardır.
• Çapraz bulaşma:
Çiğ gıdaların temas ettiği yüzeylerin iyi temizlenmemesi bakterinin diğer yiyeceklere geçmesine neden olur.
• Hayvan teması:
Kaplumbağa, sürüngen, civciv gibi canlılar Salmonella taşıyıcısı olabilir.
• Kirli su:
Kontamine içme suları veya göl-havuz gibi rekreasyon alanları bulaşma kaynağı olabilir.
Salmonella Nasıl Teşhis Edilir?
Salmonella enfeksiyonunun belirtileri diğer bağırsak enfeksiyonlarıyla benzerlik gösterdiği için kesin tanı gaita (dışkı) kültürü ile konur.
Laboratuvarda yapılan kültürde bakteri tespit edilirse, ayrıca bakterinin hangi antibiyotiğe duyarlı olduğuna yönelik antibiyogram da yapılır.
Ciddi vakalarda bakterinin kana yayılma ihtimaline karşı kan kültürü de uygulanabilir.
Salmonella Tedavisi
Enfeksiyon geçiren kişilerin büyük bölümü 4–7 gün içinde kendiliğinden iyileşir. Tedavide en önemli unsur, ishalle kaybedilen sıvıyı yerine koymaktır. Şiddetli vakalarda hastanede damar yolu ile sıvı takviyesi uygulanır.
Antibiyotik tedavisi, yalnızca şu risk gruplarında tercih edilir:
Bebekler
65 yaş üstü bireyler
Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
Bakterinin kana yayıldığı hastalar
Salmonella’dan Korunma Yolları
Enfeksiyon riskini azaltmak için günlük hayatta alınabilecek birçok önlem bulunuyor. Bunların başında hijyen ve gıdaların doğru hazırlanması geliyor.
Korunma yöntemleri:
Eller sık sık sabunla yıkanmalı
Gıdalar iyice pişirilmeli
Çiğ et ve pişmiş gıdalar ayrı alanlarda hazırlanmalı
Çiğ yumurta ve pastörize edilmemiş süt ürünlerinden kaçınılmalı
Kesme tahtaları et ve sebze için ayrı kullanılmalı
Mutfak yüzeyleri düzenli olarak temizlenmeli
Evcil sürüngen, civciv ve kuşlarla temastan sonra eller mutlaka yıkanmalı
Sık Sorulan Sorular
Salmonella hangi gıdalarda bulunur?
Çiğ veya az pişmiş et-tavuk, yumurta, pastörize edilmemiş süt ürünleri, iyi yıkanmamış sebzeler, kuruyemiş ve bazı işlenmiş gıdalar risk taşır.
Haşlanmış yumurtada Salmonella olur mu?
Tamamen pişmiş yumurtalarda bakteri yaşamaz. Rafadan yumurtada risk devam eder.
Çiğ yumurta Salmonella bulaştırır mı?
Evet. Bu nedenle çiğ yumurta içeren ev yapımı mayonez, tiramisu veya soslar risk oluşturur.
Salmonella tehlikeli midir?
Çoğu vakada hafif geçse de, bakteri kana yayılırsa ciddi komplikasyonlara ve nadiren ölüme yol açabilir.
Ne zaman doktora başvurulmalı?
Kanlı ishal, yüksek ateş, idrar azalması, ağız kuruluğu ve şiddetli kusma gibi belirtilerde acilen uzman desteği alınmalıdır.
Salmonella Kaç Günde Geçer?
Hastalık genellikle 1 hafta içinde iyileşir. Ancak sıvı kaybının fazla olduğu veya belirtilerin uzadığı durumlarda tıbbi destek gerekir.
Kaynak:Haber61
