Trabzon'un doğu-batı doğrultulu sırttaki toprak yapısında yıllık 0,6 milimetrelik bir yükselme tespit edilirken, aşırı yağışların toprak bloklarında kaymalara neden olduğu belirlendi. Jeoloji mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, Trabzon’un heyelan ve deprem riski taşıdığını belirterek, mikrobölgeleme çalışmalarının acilen yapılması gerektiğini vurguladı.
Trabzon'da Toprak Hareketleri ve Heyelan Riski Artıyor
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde küresel iklim değişikliğine bağlı olarak ani, lokal ve şiddetli yağışlar, doğal afetleri tetikliyor. Trabzon’un kurulu olduğu doğu-batı doğrultulu sırtın yılda 0,6 milimetre yükseldiği tespit edilirken, şiddetli yağışlar nedeniyle toprak bloklarında kaymalar yaşandığı gözlemlendi.
Maden Tetkik ve Arama (MTA) Enstitüsü’nün 1970’li yıllarda Trabzon’u heyelan bölgesi olarak haritalandırdığını hatırlatan Prof. Dr. Osman Bektaş, Trabzon’un jeolojik yapısı hakkında şu bilgileri paylaştı:
"Trabzon’un bulunduğu alan, doğu-batı doğrultusunda uzanan bir sırt üzerine kuruludur. Bu sırt, faylar üzerinde yükselmeye devam ediyor. Aynı zamanda kuzeye bakan yamaçlar, birçok faylı blokla bölünmüştür. 2010 yılında yaptığım çalışmada, Trabzon’un doğal afet potansiyelini analiz ettim ve 6 büyük blokun faylarla sınırlandırıldığını tespit ettim. Bunlar; Yıldızlı, Akyazı, Beşirli, Bostancı, Erdoğdu ve Boztepe bloklarıdır.
Aşırı yağışlarla birlikte bu bloklar kayma eğilimine girerken, bölgede ara sıra meydana gelen depremler de blokları sarsarak harekete geçiriyor. Trabzon’un yapılaşmaya açılması planlanıyorsa, bu gerçekler dikkate alınmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır."
"Mikrobölgeleme Çalışmaları Acilen Yapılmalı"
Trabzon’un doğal afet risklerini minimize etmek için mikrobölgeleme çalışmasının yapılması gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Bektaş, AFAD’ın bu çalışmayı önerdiğini ancak geç kalındığını belirtti.
*"Trabzon’un heyelan ve deprem risklerine karşı önlem alması gerekiyor. Şehirde görünen iki temel doğal afet potansiyeli var: Heyelan tehlikesi ve deprem riski.
Bu afetlerin zararlarını en aza indirmek için kuzeye bakan yamaçlarda mikrobölgeleme çalışmaları ve zemin etütleri yapılmalı. Bu çalışmalar tamamlandıktan sonra şehrin büyümesi ve imara açılması daha sağlıklı bir şekilde planlanabilir.
Trabzon’daki çarpık kentleşmenin ve güvenli yapıların oluşmamasının en büyük sebebi, sağlıklı zemin etütlerinin eksikliğidir. Büyükşehir Belediyesi’nin acilen mikrobölgeleme çalışması yaparak şehri doğal afetlere karşı daha güvenli hale getirmesi gerekmektedir."*
İstinat Duvarlarında Çökme ve Kayma Riski
Trabzon'daki istinat duvarlarının sık sık çökmesinin temel nedenlerinden birinin duvarların oturduğu ana kayanın kayması olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Bektaş, bu durumun yapı güvenliği açısından büyük risk taşıdığını belirtti.
"İstinat duvarlarının çökmesinin iki temel nedeni olabilir. Birincisi, duvarın arkasında tuttuğu kitle, taşıma gücünü aşarak devrilmesine sebep olur. İkincisi ise istinat duvarı sağlam yapılmıştır ancak oturduğu ana kaya hareket ettiği için duvar da onunla birlikte kayar.
Trabzon'da en sık karşılaşılan problem, alttaki ana kayanın istinat duvarıyla birlikte hareket etmesidir. Eğer zemin stabil değilse, en sağlam istinat duvarı bile çökmeye mahkumdur. Bu yüzden, yapılaşmanın olduğu bölgelerde zemin hareketlerinin dikkatle incelenmesi ve önlemler alınması gerekmektedir."
Şehir Planlaması İçin Acil Önlem Çağrısı
Trabzon'un heyelan ve deprem riskine karşı bilinçli bir şekilde büyümesi için bilimsel çalışmaların yapılması gerektiğini vurgulayan uzmanlar, kentsel dönüşüm ve yeni yapılaşmalarda zemin etütlerinin zorunlu hale getirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
Kaynak:
