Uranyum Zenginleştirme Nedir?
Uranyum zenginleştirme, doğal uranyum içindeki fisyona uygun U-235 izotopunun oranını artırma işlemidir. Doğal uranyumda bu oran sadece %0,7 düzeyindeyken, geri kalanı nükleer fisyon için uygun olmayan U-238 izotopudur.
Nükleer enerji santrallerinde kullanılmak üzere U-235 oranının %2-3'e çıkarılması yeterlidir. Ancak nükleer silah yapımı için bu oran %90’ı aşmalıdır. Araştırma reaktörlerinde ise %20 üzerinde zenginleştirilmiş uranyum kullanılır.
Zenginleştirme Nasıl Yapılır?
Zenginleştirme süreci genellikle uranyumun "uranyum heksaflorür" (UF6) gazına dönüştürülmesiyle başlar. Bu gaz, yüksek hızlarda dönen santrifüj cihazlarında ayrıştırılır. Daha ağır olan U-238 izotopları santrifüjün dış kısmına itilirken, daha hafif U-235 izotopları merkeze doğru yoğunlaşır ve ayrı bir kısımda toplanır.
Bu işlem defalarca tekrarlanarak U-235’in oranı artırılır. Sürecin sonunda geriye kalan U-238 ağırlıklı uranyuma ise "seyreltilmiş uranyum" adı verilir. Bu madde zırh delici mühimmatlarda kullanılabilir.
Alternatif bir zenginleştirme yöntemi ise gaz difüzyonudur. Bu yöntemle UF6 gazı gözenekli zarlar içinden geçirilerek izotoplar birbirinden ayrılır. Ancak santrifüj yöntemi, verimlilik açısından daha yaygın şekilde kullanılmaktadır.
ABD ve İsrail’den Askeri Müdahale
IAEA ile işbirliğini askıya alan İran, saldırıların uluslararası hukuka aykırı olduğunu savunurken, İsrail 13 Haziran’da İran’daki nükleer ve askeri tesisleri hedef aldı. ABD ise 22 Haziran’da Fordo, Natanz ve İsfahan’daki üç tesisi bombalayarak saldırılara dahil oldu.
Ancak ABD Savunma Bakanlığı’na ait sızdırılan istihbarat raporuna göre, operasyonlar İran’ın nükleer programını sadece kısa süreli olarak aksattı. Özellikle yer altındaki Fordo tesisinde yapılan zenginleştirme faaliyetlerinin zarar görmediği belirtildi.
Buna rağmen dönemin ABD Başkanı Donald Trump, saldırıların hedefini başarıyla yok ettiğini savunmayı sürdürdü.
Sonuç: Nükleer Gölge Altında Diplomasi
İran’ın uranyum zenginleştirme ısrarı ile Batı’nın güvenlik endişeleri, nükleer diplomasi sürecini zorlu hale getiriyor. Her ne kadar Tahran sivil kullanım vurgusu yapsa da, zenginleştirme oranları ve askeri saldırılar, bölgesel tansiyonu her geçen gün artırıyor.
Kaynak:
