Fatih Sultan Mehmet’in 1461 yılında Trabzon’u fethederken kullandığı kara güzergahı, akademik bir çalışma sonucunda 564 yıl sonra tespit edildi. 8 akademisyenin 2 yıl süren araştırması, Osmanlı padişahının Bayburt-Aydıntepe-Maçka güzergahını kullanarak Trabzon’a ulaştığını ortaya koydu.
Akademik Çalışma ile Fetih Rotası Haritalandırıldı
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Köse’nin yürütücülüğündeki proje, Avrupa Birliği destekli COST Aksiyonu Bilim ve Teknolojide Avrupa İşbirliği Programı-SEADDA kapsamında KTÜ Teknoloji Transferi Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin katkısıyla TÜBİTAK’a sunuldu.
Trabzon, Erzurum ve Gümüşhane üniversitelerinden 8 akademisyenin yer aldığı çalışma, savaş ve fetih rotalarını belirlemek amacıyla yürütüldü. Yaklaşık 2 yıl süren araştırmalar sonucunda, Fatih Sultan Mehmet’in Bayburt üzerinden Aydıntepe ve Maçka rotasını kullanarak Trabzon’a ulaştığı dijital haritalarla tespit edildi.
Topografya ile Literatür Eşleştirildi
Proje hakkında bilgi veren Prof. Dr. İsmail Köse, araştırmanın 2019 yılında başladığını ve finansal sorunlar nedeniyle projelendirilerek TÜBİTAK’a sunulduğunu belirtti. 2022 yılında arazi çalışmaları başlayan proje, 2024 yılında tamamlandı.
Köse, çalışmanın detaylarına ilişkin şu açıklamalarda bulundu:
"Arazi taramalarımızda Trabzon’a ulaşan birçok eski ticaret, askeri ve lejyon yollarını inceledik. Ancak bizi ilgilendiren en önemli konu, Fatih Sultan Mehmet’in 1461 yılında Trabzon’u fethederken kullandığı rotaydı. Bayburt’tan itibaren bu güzergahın net olarak bilinmediğini gördük. Literatür çalışmaları vardı ancak bunlar arazi destekli değildi. Biz, hem literatürü tarayarak hem de topografya incelemesi yaparak rotayı belirledik ve haritalandırdık."
Tarihi Güzergah Turizme Kazandırılacak
Fatih Sultan Mehmet’in fetih güzergahının belirlenmesi, bölgenin tarihi ve turistik değerini artırma potansiyeline sahip. Ancak, araştırmacılar bu rotanın tamamen korunmuş olmadığını da ortaya koydu.
Köse, araştırma sırasında umdukları kadar yoğun tarihi iz bulamadıklarını, bazı yapıların zamanla yok olduğunu belirterek şu bilgileri paylaştı:
"Güzergah hakkında birçok iddia vardı, ancak bizim çalışmamız bu konuda ilk bilimsel tespiti ortaya koydu. Arazi çalışmaları sırasında bazı kale yapıları bulduk. Ancak karayolları çalışmaları, define avcıları ve zamanın etkisi nedeniyle birçok iz kaybolmuş durumda. Yine de belirlediğimiz rota %90 kesinlik taşıyor. Bilimde kesinlik olmaz, ancak elimizdeki veriler güçlü."
Ayrıca Köse, bölgenin turizme kazandırılması ve korunması için Valilik, Büyükşehir Belediyesi ve Kültür ve Turizm Müdürlüğü gibi yetkili kurumların desteğinin önemli olduğunu vurguladı.
4 Ana Fetih Rotası İncelendi
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tarih Bölümü Doç. Dr. Osman Emir, araştırmada 4 ana fetih rotasının incelendiğini belirtti. Emir, çalışmayla ilgili şu bilgileri verdi:
"Elimizde taslak bir harita var. İncelediğimiz 4 ana rotadan biri, Osmanlı döneminde ‘İpek Yolu’ olarak bilinen, aslında Roma döneminden itibaren kullanılan klasik güzergah. Bir diğeri, bugünkü Hamsiköy üzerinden geçen eski Zigana Yolu. Bu rota üzerinde eski çağlardan kalma kaleler, köprüler ve gözetleme kuleleri bulunuyor. Ayrıca, Roma döneminden itibaren yazlık yol olarak kullanılan Karakapan Yolu, Kuştul ve Galyan yolu da araştırmalarımızda yer aldı."
Doç. Dr. Osman Emir, araştırmanın nihai sonuçlarının bilimsel makalelerle yayımlandıktan sonra kamuoyuna tam olarak açıklanacağını ifade etti. Ancak şu anki verilere göre Fatih Sultan Mehmet’in ordusuyla Bayburt’tan hareket edip Aydıntepe üzerinden Maçka’ya, oradan da Trabzon’a indiği kesinleşmiş durumda.
Tarihi Yolculuğun İzleri Dijital Olarak Haritalandırıldı
Araştırmacılar, Fatih Sultan Mehmet’in fetih rotasını dijital olarak haritalandırarak coğrafi işaretlemelerle tespit etti. Çalışma, sadece Osmanlı dönemine değil, MÖ 400-401 yıllarında Onbinler’in Güney Anadolu’dan Karadeniz’e yürüyüşleri sırasında takip ettikleri güzergahı da kapsıyor.
Kaynak:
