Türkiye’de Uygulamanın Temeli: SGK’nın İşçiyi ve Ailesini Korumaya Yönelik Sosyal Devlet Yükümlülüğü
Türkiye’de iş kazası geçiren bir kişinin sigortasız olduğu tespit edildiğinde, SGK tarafından yapılan “kaza günü itibarıyla re’sen sigortalı tescili” kamuoyunda zaman zaman yanlış biçimde yorumlanmaktadır. Oysa bu işlem, işverenin bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle çalışanın ve ailesinin yaşayacağı hak kayıplarını önlemek için tamamen çalışan lehine geliştirilmiş bir sosyal devlet mekanizmasıdır.
Sigortasız bir işçi SGK sistemine kaydedilmediği sürece:
Geçici iş göremezlik ödeneği,
Sürekli iş göremezlik geliri,
Ölüm aylığı,
Ölüm geliri,
Cenaze ödeneği,
Hak sahiplerine gelir bağlanması
gibi yaşamsal hakların hiçbiri devreye giremez. Bu nedenle SGK, kaza günü sigortalılık tescilini yaparak iş kazasının hukuki olarak tanınmasını ve sosyal güvenlik haklarının işlemeye başlamasını sağlar. Eğer incelemede işçinin kazadan önce de fiilen çalıştığı belirlenirse, geriye dönük tüm günler hizmet olarak işlenir ve haklar eksiksiz biçimde tanımlanır.
Kısacası SGK bu uygulamayla işverenin değil işçinin ve ailesinin haklarını korur; aksi hâlde sigortasız bir çalışanın ölümü durumunda ailesinin devletten hiçbir destek alma imkânı bulunmaz.
Denetim Süreci: İş Kazası ve Sigortalılık Tespitinin Nasıl Yapıldığı
Sigortasız çalışanın iş kazası geçirmesi hâlinde sigortalılık tespiti ve kazanın niteliği, olayın sonuçlarına göre farklı SGK birimlerince yürütülür. Ölümle sonuçlanmayan iş kazalarında inceleme sosyal güvenlik denetmenleri tarafından yapılırken, ölümle sonuçlanan vakalarda süreç SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın ilgili Grup Başkanlığı tarafından yürütülür.
Bu süreçte işçinin fiilen hangi tarihten beri çalıştığı, hangi ücrete çalıştığı, kazanın iş kazası niteliği taşıyıp taşımadığı ve kazanç tutarları kapsamlı biçimde araştırılır. İş yeri kayıtları, ücret bordroları, tanık beyanları, kamera kayıtları, işveren ve çalışan ifadeleri birlikte değerlendirilerek olayın tüm yönleriyle tespiti sağlanır. Teftiş raporunda iş kazasının niteliği, sigortasız çalışmanın varlığı ve kazanç bilgileri kesinleştikten sonra sosyal güvenlik haklarının tesisi sürecine geçilir.
Ölümle Sonuçlanan İş Kazalarında Hak Sahipliği Süreci
Tespitler tamamlandıktan sonra vefat eden sigortalının hak sahiplerinin ölüm aylığı, ölüm geliri ve cenaze ödeneği talepleri alınır ve hak sahipliği değerlendirmesi yapılır. Olayın iş kazası olduğu, ölümün iş kazasına bağlı gerçekleştiği, gün ve kazanç bilgilerinin kesinleştiği aşamadan sonra gelir ve aylık bağlama süreci başlatılır.
Kaynak:Basın İlan
