Trabzon’da son yıllarda etkisini artıran kahverengi kokarca istilası ve iklim koşulları, fındık üretiminde ciddi kayıplara yol açmıştı. Hem üretimde hem ihracatta yaşanan gerilemenin ardından Trabzon Ticaret Borsası (TTB) Başkanı Eyyüp Ergan, Haber61’e özel değerlendirmelerde bulundu. Ergan, fındıkta verim ve kalite artışının kritik önem taşıdığını vurguladı.
"Fındıkta düşüşün ana nedeni iklim ve zararlılar"
Başkan Ergan açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“İklim şartları ve başta kahverengi kokarca olmak üzere fındık zararlılarının olumsuz etkisi ile önceki yıllara göre büyük düşüşün yaşandığı 2025 ürünü fındıkta iç ve dış piyasadaki gelişmeleri sağlıklı bir şekilde değerlendirmek gerekiyor.
Yaklaşık 750 bin hektarlık alanda üretimini yaptığımız fındıkta, son 20 yılın ortalaması ile yılda 650 bin ton civarında rekolte gerçekleşmiştir.
Bu rekoltenin büyük bölümü, bazı yıllarda 600 bin ton kabuklu fındığa tekabül edecek şekilde 300 bin ton civarında iç fındık olarak ihraç edilmiş, edilmektedir. Bu da yılda 2 milyar doların üzerinde bir dövizin ülkemize kazandırılması demektir.”
"Verim artırılırsa 4-5 milyar dolar döviz getirisi mümkün"
Ergan, Türkiye’nin verim potansiyelini tam kullanması halinde ihracat gelirinin iki katına çıkabileceğini belirterek şunları söyledi:
“Yeri gelmiş iken bu noktada her zaman yinelediğimiz bir gerçeği bir kez daha ifade etmek isterim.
Biz ülke olarak 750 bin hektarlık alanda, dekarda 200 kg’a tekabül edecek şekilde verim ile yılda 1 milyon 500 bin ton fındık üretebilirsek, bunun büyük kısmını yine ihraç eder, karşılığında da 2 milyar dolar yerine yılda 4-5 milyar dolar döviz kazanabiliriz.
Ancak ihracatın arz talebe bağlı olarak istikrarlı fiyat politikaları ile sürdürülebilir olması bunun için çok gereklidir.”
"İhracatta üç ayda büyük düşüş yaşandı"
Ergan, 2025-2026 ihraç sezonundaki tabloyu şöyle anlattı:
“Bu noktada 1 Eylül’de başlayan 2025-2026 ihraç sezonunun Eylül-Ekim ve Kasım aylarında gerçekleştirilen 3 aylık döneminin rakamlarını iyi değerlendirmemiz gerekiyor.
Bu sezonun 3 ayında 46 bin 595 ton iç fındık ihraç ederek, karşılığında 547 milyon 553 bin dolar döviz elde ettik. Geçen sezonun aynı döneminde ise ihracat miktarımız 99 bin 722 ton idi. Elde ettiğimiz döviz de 806 milyon 553 bin dolar olarak gerçekleşmişti.
Görüldüğü gibi ihracatta hem miktar, hem de elde edilen döviz olarak büyük bir düşüş söz konusudur. Bunun baş sebebi rekolte düşüklüğü nedeniyle fiyatın yüksek olmasıdır. Buna hem miktar, hem de kalite olarak 2025 ürünü fındıkta yaşanan düşüklüğü de ekleyebiliriz.”
"Diğer ülkelerin üretimi artıyor, rekabet büyüyor"
Ergan, Türkiye’nin dünya pazarındaki konumu açısından dikkat çeken uyarılarda bulundu:
“Hiç şüphesiz Türk fındığını çikolata sanayinde kullanan firmalar fiyat konusunda istikrarlı bir durumun olmasını tercih ederler. Her ne kadar dünyanın en büyük fındık üreten ülkesi olsak da, bizim dışımızda ABD, Şili, Gürcistan, İtalya ve Azerbaycan da fındık üretmekte, hatta üretimlerini de giderek arttırmaktadırlar.
Bu da ithalatçıları, sanayicileri bu ülkelerden bizden daha düşük fiyata fındık teminine yöneltmekle kalmayıp, bu ülkelerde üretimi arttırıcı uygulamaları bile teşvik etmelerine sebep olmaktadır.”
"Verim ve kalite artırma çalışmaları hayati önem taşıyor"
Ergan, Trabzon Ticaret Borsası’nın yıllardır sürdürdüğü verim artırıcı projelere dikkat çekerek şöyle devam etti:
“Bu durumda bizim hem ülke hem de Trabzon Ticaret Borsası olarak yaklaşık 20 yıldır sürdürdüğümüz fındıkta verim ve kaliteyi arttırma çalışmalarının ne denli önemli ve gerekli olduğunu ortaya koymaktadır. Fındıkta üretimin olumsuz etkilenmesini sadece iklim şartlarına, hastalık ve zararlılara bağlamak da doğru değildir.
Örnek olarak bu yıl bahçesine gereken önemi gösteren, zararlılarla mücadele eden üreticilerden dekarda 150-200 kilo, hatta daha fazlasını alanlar olmuştur. Demek ki gereken ilgi gösterilip, olumsuzluklara karşı mücadele edildiğinde lazım olan verim ile kaliteyi tutturabiliyoruz.”
"Spekülasyonlara kulak asmayın"
Başkan Ergan, gelecek yıla yönelik erken olumsuz tahminlerin gerçeği yansıtmadığını belirtti:
“Bu arada iç piyasada fiyat konusunda yaşanan tartışmalar yetmezmiş gibi, bazı çevreler tarafından gelecek yıl ürününün de bu yıl yaşanan olumsuzluklardan çok etkilenip yine düşük rekolte yılı olabileceği yönündeki beyanları bugünden kabullenmek mümkün değildir. Bunlar tamamen gelecek yılkine değil, bu yılki ürünün fiyatına etki etmek için yapılan spekülasyonlardır.”
"Türkiye rakipleri teşvik edecek uygulamalardan uzak durmalıdır"
Ergan son olarak fındıkta küresel rekabete ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
“20 yıl önce dünya fındığının yüzde 80’nini üreten, ancak son yıllarda yüzde 70’in altına kadar inen Türkiye diğer ülkelerdeki dikimleri teşvik edecek uygulamalardan uzak durmalıdır. Hatta bu ülkelere fındığı söktürecek sürdürülebilir politikalar uygulamalıdır. Bununla birlikte çok çalışıp, çok üretip, çok satarsak hem daha çok kazanırız hem de kendimize rakip olacakları saf dışı bırakmış oluruz.”
Kaynak:
