İstanbul Ticaret Borsası tarafından organize edilen “Borsa Meydanında Sektörler Konuşuyor” toplantılarının elektronik ortamda yapılan “Ekonomiye Yön Veren Atıştırmalık: Kuruyemiş” konulusuna katılan Trabzon Ticaret Borsası (TTB) Meclis Başkanı Arslantürk, Türk tarımında çok ciddi problemlerin bulunduğuna dikkat çekerek, “Özellikle üretim bazında problemler çok büyük. Buna en güzel ve anlaşılabilir örnek bir numaralı tarımsal ihraç ürünümüz de olan fındıktır” dedi.

Aynı zamanda fındık sanayicisi ve ihracatçısı da olan Sebahattin Arslantürk, Türkiye’nin sahip olduğu 740 bin hektarlık bahçe ile dünya üretiminin yaklaşık yüzde 65’ini gerçekleştirebildiğine dikkat çekerek şunları söyledi:

“740 bin hektarlık bir alanda üretim yapacaksınız. Ama bu son yılların ortalaması ile 700 bin tonu geçemeyecek. Diğer üreteci ülkelerin bahçelerinden aldığı fındığın nerede ise 2,5 kat daha altında bir ürün alabiliyoruz. Yani bizde dekarda 100 kilogram bile olmayan ortalama üretim, diğer ülkelerde 250 kilogramın üzerinde. Bu şekilde, yani “böyle gelmiş böyle gider” anlayışı ile yapılan üretimle gelecekte payımız daha da azalır. Bunun çaresi var. Çareyi de borsa olarak bundan 20 yıl önce başlattığımız Kaliteli Fındık Projesi ve 10 yıldır sürdürdüğümüz yaşlı bahçelerin sökülüp yeniden ve farklı sistemlerle dikimi ile ortaya koyduğumuz Fındıkta Verim ve Kaliteyi Arttırma Projesi ile bulduk. Kurduğumuz örnek bahçelerde daha şimdiden dekarda 250-300 kg’lara çıktık. İddia ediyoruz 500 kilograma bile çıkacağız.”

Ordu-Giresun-Trabzon’da bahçeler yenilenmeli…

Yeniden dikim ve makineli tarım ile fındık bahçelerinde verimi 4-5 katına çıkarmanın mümkün olduğunu herkese gösterdiklerini de vurgulayan Arslantürk, bunun da halen yılda 2 milyar doların üzerinde döviz kazandıran fındıktan, kısa zaman içinde asgari 4 milyar dolar elde edilebileceği anlamına geldiğini ifade etti.

Konuşmasında fındıktaki problemleri 4 ana başlık altında toplayan TTB Başkanı Arslantürk şu ifadelere yer verdi:

“Birincisi üretim ile özellikle de Ordu-Giresun ve Trabzon yöresindeki problemler. Bahçelerin yaşlanmış olması verimsizlikte baş etken. Bahçeler yenilenmeli ve bu da iklimsel değişikliklere dayanabilen türlerin dikilmesi ile yapılmalı. Sonra alan bazlı desteğin, ürün bazlı hale getirilmesi gerekir. Bu illerde destek bahçe yenilemesini yapanları teşvik edecek bir şekilde yeniden dizayn edilmelidir. Teşvik üretime ve kaliteye yönelik düzenlenmelidir. 

Fındıkta en büyük sorun olan miras hukuku yolu ile bölünen ve küçük parçalar haline getirildiği için de geçindirmeyen bahçelerin mutlaka toplulaştırılması gerekiyor. Fındıktan geliri olan köylüler değil, geçinen çiftçiler oluşturulmalıdır. Fındıkta makineli ve sulu tarıma geçilmesi önem verilmesi gereken ayrı bir konudur. Rekolte tespitinin bilimsel bir şekilde ve profesyonelce yapılması lazımdır.”

Teşvik sistemi ve firmaların kurumsallaşması…

Fındığın hasat ve depolama ile ilgili problemlerine de dikkat çeken Sebahattin Arslantürk, “Fındıkta lisanslı depoculuk faaliyetleri tüm fındık bölgesini kapsayabilecek bir şekle getirilmelidir. Sektörde fındık kırma ve kavurma tesisleri atıl kapasitede yaratacak kadar, yani bahçelerdeki üretiminin 3 katını bile geçmiştir. Ama yine de yenileri kurulmaya devam ediyor. Bu sayı arttıkça ister istemez. Rekabet kızışıyor ve sektöre zarar veriyor. Bunun için devletin bu konuda teşvikleme yöntemini değiştirmesi gerekiyor. Bir sıkıntıda sektörde birkaç firma dışında kurumsallık yok, aile şirketi şekli var. Bunlarında kurumsal bir yapıya dönüştürülmesi gerekiyor. Fındıkta katma değeri yüksek ürünlerin artması, bunun için de URGE-ARGE çalışmalarının yaygınlaştırılması bir ihtiyaçtır. İhracatta klasik pazarların dışına istenilen ölçüde çıkamıyoruz. Bir şeyler yapıyoruz ama yeterli olmuyor” dedi.

Arslantürk, fındıkta üretimden ihracata, tüketime kadar sürdürülebilir bir yapının oluşturulmasının şart olduğunu da ifade ederek, fiyat istikrarının da bunun en önemli parçalarından biri olduğunu sözlerine ekledi. 

Celal Toprak’ın moderatörlüğünde açılış konuşmasını İstanbul Ticaret Borsası Meclis Üyesi Çetin Topaloğlu’nun yaptığı elektronik ortamdaki toplantıya konuşmacı olarak; TBMM Tarım ve Orman Köyişleri Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Yunus Kılıç, Gaziantep Ticaret Odası Meslek Komitesi Başkanı Bilal Bilen, Ceviz Üreticileri Derneği Başkanı Ömer Ergüder, Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İşadamları Derneği Başkanı Murat Yıldırım ile Manisa Tarımsal Kalkınma Koop. Başkanı Tayfun Toprak katıldılar.