Gümüşhane’de yüzlerce yıldır ekilen ata tohumu ‘siyah sarımsak’ın yerel çeşit tescil listesine alınması için Tarım ve Orman Bakanlığına bildirim yapıldı.
Tescil İçin Başvuruldu
Gümüşhane’nin Torul ilçesine bağlı Yücebelen köyünde yüzlerce yıldır ekilen ata tohumu ‘siyah sarımsak’ın tescili için Torul İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü koordinesinde çalışma başlatıldı. Görüntüsü, aroması ve dayanıklılığıyla geçmişte bölge genelinde tanınan ürünün yeniden üretime kazandırılması için çalışmaların sürdüğü öğrenildi. Yücebelen köyü’de üreticiler, ata mirası bu tohumun korunarak gelecek nesillere aktarılması için üretim alanlarını genişletmeyi hedefliyor.
"Türkiye genelinde en iyi sarımsaklardan biri"
Yüzlerce yıldır yörede sadece aynı tür sarımsak ekildiğini ve zamanla üretici sayısının azaldığını ifade eden Yücebelen Köyü Muhtarı Yunus Selvi, "Yıllardır bizim köyümüzde geçim kaynağı olarak sarımsak ekilir, Kadırga Yaylası’ndaki Kadırga Pazarı’nda pazarlanırdı. Ancak şimdi köyümüzde birçok kişi memur olup gittiği için, dolayısıyla çocukların okuması ve köylerdeki yerleşimin azalması nedeniyle bu tohum şu anda kısıtlı olarak üretiliyor. Benim arzum, ata tohumunu yeniden güncel hale getirebilmek. Geçen yıldan bu yana sağ olsunlar, Tarım İlçe Müdürlüğü ve Kaymakamlık nezdinde bu konuyu dile getirdik. Yetkililer geldiler, incelediler. Şu anda ata tohumu kırmızıya dönük siyah bir sarımsaktır. Türkiye genelinde bu konuda iddialıyım. Şırası ve kokusuyla en iyi sarımsaklardan biridir diyebilirim. Şu anda numune olarak Tarım Bakanlığı’na gönderdik, oradan gelecek raporu bekliyoruz. Bu rapor sonucunda da gerçek ortaya çıkacak."
Sarımsak Aroması Kaliteli
"Fakat önemli olan, şırası yüksek, kalitesi yüksek olan bu sarımsağı Yücebelen Köyü’nde tekrar eski haline getirebilmek. Bu sarımsağın özelliği şu rengi biraz siyahtır, tanelere ayrıldığında kırmızıya dönük bir rengi vardır. Serttir, içerisindeki su oranı yüksektir ve kokusu yoğundur. Dolayısıyla içerisindeki sarımsak aroması, Türkiye genelinde meşhur olan bazı bölgelerdeki sarımsaklardan çok daha kalitelidir. Bunu tatmadan, yemeklerde kullanmadan farkı anlamak mümkün değildir. Çin’den gelen sarımsaklar hala Türkiye’de pazarlanıyor. Rengi bembeyaz, görsel olarak çok güzel ama sarımsak demek için bin şahit ister. Bu tohumlar yüzlerce yıldır ekiliyor. Ben 65 yaşındayım, çocukluğumdan beri burada sarımsak üretimi yapıyoruz. Bu sarımsak ‘Silve sarımsağı’ adıyla tanınırdı. Karadeniz Bölgesi’nin birçok yerinde özellikle Trabzon, Araklı, Giresun, Ordu sahil kesimlerinde bizim sarımsağımız çok iyi bilinir" dedi.
Siyah sarımsak üreticisi Veysel Köse de, "Bu sarımsak bizim yöremize özgü. Hep bu ekilmiş bu çevrede bilinir. Kokusu yoğun ve yağlı bir sarımsaktır. Saklama koşullarına göre dayanıklı bir ürün. Bu sarımsağı biz genelde Kadırga Yaylası’nda kurulan pazarlarda satarız. Biz köyümüzde sadece bunu ektik ve ekiyoruz" diye konuştu.
Siyah Sarımsak Nedir?
Türkiye’de siyah sarımsak, taze sarımsağın kontrollü sıcaklık ve nem ortamında fermentasyonla işlenmesiyle elde edilen özel bir ürün olarak dikkat çekiyor. Beyaz sarımsakla kıyaslandığında tat, aroma ve renk bakımından farklılık gösteren siyah sarımsak, özellikle sağlıklı beslenme ve yöresel lezzet arayışında öne çıkıyor.
Renk, tat ve doku farkı
Fermentasyon süreci sırasında sarımsak taneleri koyulaşarak siyaha yakın bir renk alıyor. Bu süreç sayesinde sarımsağın acılığı azalıyor ve tatlımsı, karamelize aromalı bir lezzet ortaya çıkıyor. Klasik sarımsağın keskin kokusu yerini daha yumuşak ve hoş bir kokuya bırakırken, siyah sarımsak yumuşak ve ezilebilir bir dokuya sahip oluyor.
Sağlığa faydaları
Siyah sarımsak, yüksek antioksidan içeriği sayesinde bağışıklık sistemini destekliyor. Yapılan araştırmalar, kolesterol ve tansiyon kontrolüne yardımcı olabileceğini gösteriyor. Ayrıca sindirimi kolay ve ağız kokusu yapma ihtimali düşük bir ürün olarak öne çıkıyor.
Yerel çeşitler ve üretim bölgeleri
Türkiye’de siyah sarımsak üretimi özellikle Karadeniz, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde artış gösteriyor. Gümüşhane’nin Torul ilçesi Yücebelen Köyü’nde yüzlerce yıldır ekilen ata tohumu siyah sarımsak, kendine özgü aroması ve dayanıklılığıyla bölge halkı tarafından biliniyor. Yerel üreticiler, ata tohumu sarımsağın gelecek nesillere aktarılması ve yeniden üretime kazandırılması için çalışmalar yürütüyor.
Siyah sarımsak, modern fermentasyon makinelerinde veya geleneksel yöntemlerle uzun süre kontrollü ortamda bekletilerek üretiliyor. Türkiye’nin farklı yörelerinden gelen bu lezzetli ve sağlıklı sarımsaklar, artık hem yerel pazarlarda hem de ulusal ölçekte talep görüyor.
Kaynak:İHA
