Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Orta ve Doğu Karadeniz'de Mart ayı sonunda meydana gelen don nedeniyle serbest piyasada 9 liraya kadar yükselen fındık fiyatının üreticiye bir katkısının olmadığını söyledi.

Üreticinin elinde fındık kalmadığını belirten Bayraktar, yaşanan don olayının yapraklanma, sürgün gelişim ve çotanak oluşum devresindeki fındığa büyük zarar verdiğini, etkisinin de 2-3 yıl devam edeceğini öne sürdü.

Yaşanan don olayından sonra fındık rekoltesinin önemli ölçüde düşeceğini, üreticinin de büyük kayba uğrayacağına dikkat çeken Bayraktar, "2012 Ocak ayında serbest piyasada kabuklu fındığın kilogram fiyatı ortalama 7.78 liraydı. Mart ayı sonunda yaşanan donun ardından kabuklu fındık fiyatlarının serbest piyasada 9 liraya kadar yükselmesinin üreticiye bir katkısı yok. Üretici çok önceden, fındığın çok büyük bölümünü elden çıkarmış durumda. Üreticinin elinde kalan fındık birkaç bin tonu geçmez. Satılan fındığın çok büyük bölümü tüccara ait" dedi.

Bayraktar, Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turan Karadeniz başkanlığındaki komisyonun, 7-8 Nisan 2014 tarihlerinde Samsun, Ordu, Giresun ve Trabzon illerinde sahada çalışma yürüttüğünü ve fındıktaki don zararını incelediğini söyledi.

Komisyonun, Samsun, Ordu, Giresun ve Trabzon'da sahada yürüttüğü çalışmalar sonucu, fındık çotanaklarında kıyılarda yüzde 10'lardan başlayarak rakıma göre yükselen oranlarda don zararı tespit ettiğini, zararın yüksek rakımlarda yüzde 90'ları aştığının görüldüğünü belirten Bayraktar, sürgünlerde ise yine rakıma göre yüzde 20'lerden başlayarak yüzde 90'ı aşan oranlarda don zararı oluştuğunun belirlendiğini vurguladı.

DON ZARARININ ETKİSİ 2-3 YIL SÜRECEK

Sahil kesimlerdeki fındık çotanağındaki don zararının orta ve üst rakımlara göre daha düşük düzeyde gerçekleştiğini belirten Bayraktar, "Özellikle sürgünlerin dondan etkilenmesi nedeniyle zararın neden olacağı kayıp 2-3 yıl devam eder" dedi. Ocak ve Şubat ayında hava sıcaklığının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi sonucu Karadeniz Bölgesi'nde fındıkta erken çiçeklenme meydana geldiğini belirten Bayraktar, donun verdiği zararın oranını kar yağışından sonra düşen sıcaklığın derecesi ve ortamda kalış süresinin belirlediğini söyledi.

Karadeniz Bölgesi'nde ve don zararının olduğu illerde hasar tespit çalışmalarının sürdüğünü belirten Bayraktar, "Önümüzdeki günlerde sigorta eksperleri ve hasar tespit komisyonlarının çalışmaları tamamlandıktan sonra kesin sonuçlar ortaya çıkacak. İlk gözlemlere göre bu yıl fındıkta rekolte kaybı beklenmektedir. Temmuz ayında tahmini rekolte kaybı belli olur" dedi.

SİGORTA POLİÇE SAYISI YETERSİZ

Şemsi Bayraktar, Türkiye'nin 2013 yılında dünya fındık üretiminin yüzde 66.5'ini, 2007-2011 ortalamasına göre 198.68 bin ton ihracatla dünya fındık pazarının yüzde 81'ini karşıladığını vurguladı ve şöyle anlattı:

"Son 10 yıl ortalamalarına göre Türkiye, 238 bin ton yıllık ortalama iç fındık ihraç etmiş, karşılığında 1.5 milyar dolar yıllık döviz geliri elde etmiştir. Bu yıl don zararı nedeniyle fındık üretiminin az olacağını düşünen bazı tüccarların, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) elindeki 20 bin ton fındığı satın almak, bazı ihracatçıların ise Gürcistan ve Azerbaycan'dan fındık ithal etmek üzere çalışmalar yaptığı duyumları alıyoruz. Bu iddiaların gerçekleşmesi kaliteli Türk fındığının imajına zarar verebilir.

Meyvelerde çiçeklenme döneminin sigorta kapsamına alınması, son yıllarda afetlerin daha fazla yaşanıyor olması gibi nedenlerle meyvelerde sigorta poliçe sayısında artış yaşandı. Fındıkta 2012 yılında 34 bin olan don teminatı için alınan alan poliçe sayısı, 2013 yılında 44 bine, 2014 yılında 48 bine çıktı. 2012 yılından bu yana fındık poliçelerinde yüzde 41.2 artış gerçekleşti. Bu rakamlar yetersizdir.

Üreticilerin kayıplarının karşılanmasının yanı sıra tarımsal üretimde sürekliliğin sağlanması açısından tarım sigortasının düzenli olarak her yıl yaptırılması büyük önem taşımaktadır. Aksi halde yaşanan afetlerden sigorta yaptıran üreticiler tazminatlarını alabilecekken diğer üreticilerin mağduriyeti artacaktır. Tarım sigortalarından beklenen faydanın sağlanabilmesi, üreticinin tarım sigortasına talebinin artması için prim miktarları ve muafiyet oranları düşürülmelidi."

ÜRETİCİLERE NAKDİ DESTEK ÖDEMESİ YAPILMALI

Karadeniz Bölgesi'nde yaşanan don afetinin etkilerinin oldukça büyük olduğunu, fındık başta olmak üzere, kivi ve çay bahçelerinde önemli zararlar oluştuğunu kaydeden Bayraktar, "Üreticilerin önemli bölümü çeşitli nedenlerle sigorta yaptıramamıştır. Geçim kaynağı fındık, çay ve kivi olan üreticilerimizin desteklenmesi önemlidir. Afet yaşayan çiftçilerimizin zararlarının bir kısmının karşılanarak üretime devam edebilmeleri için nakdi destek ödemesi yapılmalıdır" dedi.

Bayraktar, ayrıca fındık üreticisinin mağduriyetinin önlenmesi için zarar gören üreticilerin Ziraat Bankası, özel bankalar, Tarım Kredi Kooperatifleri, elektrik borçları ile SGK prim borçlarının faizsiz olarak ertelenmesi, bir sonraki üretim dönemi için ihtiyaçları olan finansmanının sağlanması bakımından kredi temininde kolaylık gösterilmesi gerektiğini söyledi.