Trabzon’un Arsin İlçe Kaymakamlığı tarafından inanç turizmi açısından Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki en önemli turizm merkezi olmaya aday olan Santa Harabeleri’nin turizme kazandırılması amacıyla proje hazırlandı.
 

Arsin Kaymakamlığı tarafından hazırlanan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunulan “Santa’yı Turizme Kazandırma Projesi” ile ilgili bilgi veren Arsin Kaymakamı Ercan Çiçek, “Bu çalışmayı kaymakamlığımızın öncülüğünde Arsin Muhtarlar Derneği, Arsin Şoförler Odası, Arsin Kadınlar Derneği ve Genç Arsinliler Derneği gibi sivil toplum örgütlerimizle birlikte hazırladık. Turizm Bakanlığı’na sunulan dosyada haritalar, video görüntüleri, fotoğraflar, Santa'nın tarihi, mimari özellikleri, yaşam şekli, ulaşım, doğal özellikleri gibi bilgilendirici belgeler, arkeolog, mimar ve tarihçi bir ekip tarafından hazırlandı” dedi.
 

Santa Harabeleri’ni turizme kazandırmak için hazırlanan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunulan projede şu öneriler yer alıyor:
“Trabzon ve Gümüşhane illerinde yerel yaşamda mesleklerin birçoğunun kökeninin Santa’dan geldiği bilinmektedir. Bu olgunun ön plana çıkarılması gerekmektedir.
Santa-Sümela-Çakırgöl üçgeninde tespit edilecek noktalara turistik tesisler yapılmalıdır. Konaklama ihtiyaçları giderilmelidir.
 

Yanbolu-Santa arasındaki yol komple karayolları ağına alınarak genişletilmeli ve asfalt kaplama yapılarak standart hale getirilmelidir.

Maçka-Sümela istikametinden Santa’ya sağlanacak ulaşım için birçok alternatif bulunmaktadır. Bu alternatifler içinde Çakırgöl ile irtibatta sağlanacak biçimde seçim yapılmalı, Sümela’dan Çakırgöl’e oradan da Santa’ya ulaşım imkanı sağlanmalıdır. Bu yol da karayolları ulaşım ağına aldırılarak genişletilmeli ve asfalt kaplama yapılmalıdır.
Santa Harabeleri’nin algılanabilirliğinin artırılması için gerekli yerlere tabela-işaret ve tanıtıcı levhalar konulmalıdır.
 

Santa Harabelerinin rölevelerinin çıkarılarak restorasyonlarının yapılması için çalışmalar başlatılmalıdır.
 

Santa-Çakırgöl ve Sümela’nın da içinde bulunduğu alan turizm alanı ilan edilmelidir.”
Öte yandan Gümüşhane’nin Dumanlı Köyü sınırları içerisinde yer alan Santa harabelerinin yerleşimi 8 mahalleden ve 300’ü aşkın yapıdan oluşuyor. Yaklaşık bin 600 metrelik rakımda yer alan harabelerin bulunduğu Santa Antik Kenti’nin ne zaman kurulduğu ise tam olarak bilinmiyor. Orta çağ’da kurulduğu ile ilgili bir delil olmamasına rağmen, 17. ve 18. yüzyıllarda nüfusunun arttığı bilinen bölgede bulunan sekiz kiliseden günümüze ancak 5 tanesi ayakta kalmış.