MEMDUH ÜN KİMDİR?

Memduh Ün, 14 Mart 1920 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Babası polis Mustafa Ün, annesi bir deniz yüzbaşısının kızı olan Makbule Ün’dür.

KARİYERİ:

Memduh Ün, 1937 yılında Vefa Lisesinden mezun olmuştur. 1938 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesindeki eğitimini üçüncü sınıfta bırakmıştır. Ortaokul’da futbolla tanışan ve Langa Genç Takımı’nda futbol oynayan Ün, 1940-1942’de BJK Beşiktaş'ta yer almıştır. 1941 yazında Ankara Demirspor’ da oynamıştır. Takımı 1942-43 sezonunda Ankara ligi şampiyonu olmuştur. Askerliğini 1946’da Ankara’da tamamladıktan sonra İstanbulspor takımının antrenmanlarına katılmış ardından İETT Futbol Takımı’na geçmiştir. Futbol hayatı devam ederken bir yandan da Eskişehir Şeker Fabrikası'nda, TCDD'de ve Elektrik İdaresinde memurluk yapmıştır. 1947'de amatör oyuncularla çalışmak isteyen yapımcı Hürrem Erman’ ın "Damga" filminde oynaması teklifi üzerine Turhan Ün takma adıyla bu filmde oyuncu olarak yer almıştır.

İETT’de memurluk yapmayı sürdüren Ün, 1949’da Karadeniz Postası filmi ile ikinci kez oyunculuk yapma fırsatı yakalamıştır. Ardından arkadaşı Arşavir Alyanak ile birlikte senaryosunu yazdıkları Hayat Acıları (1951) adlı filmi çekerek ile yapımcılık deneyimini gerçekleştirmiştir. Alyanak  ve Ün, ticari başarı sağlayan bu filmin bütün haklarını Ceylan Film’e satarak kendi yapım şirketleri olan Yakut Film’i (1951) kurmuşlardır. 1954’e kadar Yakut Film’in ve başka şirketlerin filmlerinde oyunculuk yapmaya devam eden Ün, 1954'te yönetmenliğe geçmiştir. İlk filmi Düşman Aşıklar’ ın uğradığı ticari başarısızlık ile hayal kırıklığı yaşamıştır. Ertesi yıl melodram kalıbına uygun temalar kullanarak yaptığı Yetim Yavrular ile başarıyı yakalamış ve 1959’a kadar koyu melodram filmleri yapmayı sürdürmüştür. Bu dönemdeki filmlerinin çoğunda Muhterem Nur başrol oyuncusu olarak rol almıştır.

Ün, 1958'de Üç Arkadaş filmiyle melodram kalıbının dışına çıkarak sinema dilini değiştirmiştir. Film, Türkiye sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak kabul edilmiştir. Bu filmdeki başarısı sayesinde Film Dostları Derneği’ne davet edilen sanatçı, Türk sinemasının önemli yönetmenleri arasına katılmıştır. Bu dönemde Fatma Girik’ le yaşamaya başladı ve çiftin birlikteliği hayat-boyu devam etmiştir.

1960 yılında çektiği Ayşecik filmi ile Türkiye sinema tarihinin çocuk yıldızlar dönemini başlatmıştır. Ayşecik’le kazandığı başarının ardından Arşavir Alyanak ile Yakut Film’de ortaklığı sona ermiş ve Uğur Filmi kurmuştur. Gişe garantisi olan filmler üretmeye yönelen Memduh Ün, yıldız oyunculara uygun filmler üretmiştir. Ayhan Işık ile polisiye ve komedi filmleri, Fatma Girik ile güçlü erkeksi kadın tipleri üzerinden filmlere çevirmiştir.

1960'ta Be-ya Film adına çektiği ve Edmond Morris'in Tahta Çanaklar adlı oyunundan uyarladığı Kırık Çanaklar, 2. Türk Film Festivali'nde "En İyi Yönetmen" ve "En İyi Film" ödüllerini almıştır. Sonrasında yerli ve yabancı uyarlamalara yönelerek Orhan Kemal, Kerime Nadir, Graham Green, William Irish, Peride Celal gibi edebiyatçıların eserlerini sinemaya uyarlamıştır. Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı Namusum İçin'i yönetmiştir. Film, 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yönetmen ödülünü almıştır.

1970’li yıllarda yönetmenlikten çok yapımcı kimliği ile filmler üretmiştir. Ağrı Dağı Efsanesi (1975) filmi ile 13. Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yapımcı ödülü almıştır. 1980’li yıllarda Kemal Sunal filmlerinin yapımcılığını üstlenmiştir.

1990 yılında kendisi finanse ederek çektiği ilk film olan Bütün Kapılar Kapalıydı filmini çekerek daha önceki filmlerinde görülmeyen bir konu ve sinematografiye yönelmiştir. Bunu Gün Ortasında Karanlık ve pek çok ödül alan Zıkkımın Kökü filmleri izlemiştir. Yönetmenliğini üstlendiği son film Sinema Bir Mucizedir (2005) oldu ancak rahatsızlığı nedeniyle filmi tamamlayamayıp Tunç Başaran’a devretmiştir. Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-TV Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmıştır.

Sinema sanatçısı Memduh Ün, 16 Ekim 2015 tarihinde tedavi gördüğü Bodrum da 95 yaşında hayatını kaybetmiştir.

ÖZEL HAYATI:

Memduh Ün, 1949 yılında Cahide Şen ile evlenmiştir. Bu evlilikten bir oğlu, bir kızı vardır. Ün, Yeşilçam'ın dört yapraklı yoncasından birisi olan Fatma Girik ile hayatının sonuna kadar birlikte yaşamıştır.

ÖDÜLLERİ:

1966 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen Ödülü, Namusum için
1969 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 3. Film Ödülü, İnsanlar Yaşadıkça
3. Ankara Film Şenliği, 1990, İkinci Film, Bütün Kapılar Kapalıydı
3. Ankara Film Şenliği, 1990, En İyi Kurgu Bütün Kapılar Kapalıydı
27. Antalya Film Şenliği, 1990, Jüri Özel Ödülü
35. Antalya Film Şenliği, 1998, Yaşam Boyu Onur Ödülü
Türk Filmleri Yarışması, 1961, En İyi Yönetmen Kırık Çanaklar

OYNADIĞI FİLMLER:

Sinema Bir Mucizedir - 2005, Düş Gezginleri - 1992, Gün Ortasında Karanlık - 1990, Vazife Uğruna - 1986, Garip -1986, Paranın Esiri - 1985, Kahreden Gençlik - 1985, Dağınık Yatak - 1984, Çarıklı Milyoner - 1983, Yaşamak Seninle Güzel - 1982, Gülsüm Ana - 1982, Zübük - 1980, Ortadirek Şaban, Vah Başımıza Gelenler - 1979, Köşe Kapmaca - 1979, Bekçiler Kralı - 1979, Derdim Dünyadan Büyük - 1978, Cemil Dönüyor - 1977, Akrep Yuvası - 1977, Yıkılmayan Adam - 1977, Delicesine - 1976, İki Arkadaş - 1976, Feryat - 1972, Umutsuzlar - 1971, İnsanlar Yaşadıkça - 1969, Canın Cehenneme - 1965, Kırık Hayatlar - 1965, İstanbul'un Kızları - 1964, Ayşecik Yavru Melek – 1962, Ölüm Perdesi - 1960, Namus Uğruna - 1960, Ölüm Peşimizde - 1960, Ana Hasreti/Dertli Ana - 1958, Yetim Ömer - 1957, Zeynebin Aşkı/Güllü Fatma - 1957, Ana Hasreti - 1956, Günahkar Baba - 1955, Öp Babanın Elini - 1955, Yetim Yavrular - 1955, Yaban Kız - 1954, Uç Baba Torik - 1953, Aşk Izdırabtır - 1953, Onu Ben Öldürdüm - 1952, Hayat Acıları/Gülnaz - 1951, Karadeniz Postası - 1949, Damga - 1948

YÖNETTİĞİ FİLMLER:

Sinema Bir Mucizedir/Büyülü Fener - 2005, Yer Çekimli Aşklar - 1995, Zıkkımın Kökü - 1992, Bütün Kapılar Kapalıydı - 1990, Gün Ortasında Karanlık - 1990, Gönül Dostları - 1987, Garip - 1986, Postacı - 1984, Gülsüm Ana - 1982, Kaçak - 1982, Kanlı Nigar - 1981, Devlet Kuşu - 1980, Cevriyem - 1978, Bir Tanem - 1977, Cellat - 1975, Ağrı Dağı Efsanesi - 1975, Kadınım - 1975, Gönülden Yaralılar - 1973, Toprak Ana - 1973, Murat İle Nazlı - 1972
Para - 1972, Sezercik Aslan Parçası - 1972, Üç Arkadaş - 1971, Kara Peçe - 1970, Büyük Yemin - 1969, İnsanlar Yaşadıkça - 1969, İlk ve Son - 1968, Vuruldum Bu Kıza - 1968, Zilli Nazife - 1967, Son Gece - 1967, Aslan Yürekli Kabadayı - 1967, Yaprak Dökümü - 1967, Fakir Çocuklar - 1966, Aslan Pençesi - 1966, Altın Çocuk - 1966, Vahşi Sevda - 1966, Namusum İçin - 1965, Yıldız Tepe - 1965, Dağ Başını Duman Almış - 1964, Öp Annemin Elini - 1964
Ağaçlar Ayakta Ölür - 1964, Halk Çocuğu - 1964, Kanun Karşısında - 1964, Kırk Küçük Anne - 1964, Çapkın Kız - 1963, Yavaş Gel Güzelim - 1963, Bire On Vardı - 1963, Kısmetin En Güzeli - 1962, Üç Tekerlekli Bisiklet - 1962
Akasyalar Açarken - 1962, Belalı Torun - 1962, Güneş Doğmasın - 1961, Avare Mustafa - 1961, Boş Yuva - 1961, Mahallenin Sevgilisi - 1960, Ölüm Peşimizde - 1960, Ateşten Damla - 1960, Ayşecik - 1960, Bir Serseri - 1960, Kırık Çanaklar - 1960, Murada Ereceğiz - 1958, Çoban Kızı - 1958, Üç Arkadaş - 1958, Ayşe'nin Çilesi - 1958, Zeynebin Aşkı/Güllü Fatma - 1957, Yetim Ömer - 1957, Zeynep'ın İntikamı - 1956, Piç/Kahpe Dünya - 1956, Ana Hasreti - 1956, Düşman Aşıklar - 1955, Öp Babanın Elini - 1955, Yetim Yavrular - 1955