Yaz aylarının gelmesiyle birlikte, kene ısırmaları ve buna bağlı gelişen Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) vakaları yeniden gündemde. Uzmanlar, özellikle riskli bölgelerde yaşayan vatandaşları dikkatli olmaları konusunda uyarıyor. Peki, kene nedir, ısırınca ne yapılmalı ve nelere dikkat edilmeli?
Kene Nedir?
Cumhuriyet Üniversitesi Parazitoloji Uzmanı Prof. Dr. Kürşat Altay'a göre keneler, hastalık taşıyabilen "vektör" olarak tanımlanan eklem bacaklı canlılardır. Dünyada 900’den fazla türü bulunan kenelerin, Türkiye’de 35 türü tespit edilmiştir. En tehlikelilerinden biri ise KKKA’ya yol açan Hyalomma marginatum türüdür.
Bu tür, yüksek üreme potansiyeline sahip olup, bir defada 10 binden fazla yumurta bırakabilir. Konak ayırt etmeksizin hem hayvanlardan hem insanlardan kan emerek hastalık yayabilir.
Keneler Nasıl Hastalık Yayıyor?
Keneler, ömürleri boyunca üç kez kan emer. Isırıkları genellikle hissedilmez ve ağrı yapmaz. Isırma sırasında salgıladıkları tükürük sayesinde kanın pıhtılaşmasını önlerken, taşıdıkları virüsleri de vücuda aktarabilirler.
Kene Isırıkları En Çok Nerelerde Görülüyor?
Türkiye’de Kelkit Vadisi olarak bilinen bölge, yani Erzurum’dan Amasya’ya kadar olan kuşak, kene vakalarının en sık görüldüğü yerlerin başında geliyor. Sivas, Tokat, Kayseri ve Giresun gibi iller bu açıdan yüksek risk taşıyor.
Kenelerle Mücadele Mümkün mü?
Prof. Dr. Altay’a göre kenelerle tamamen mücadele mümkün değil. Nedeni ise şu dört faktöre dayanıyor:
Yüksek üreme kapasiteleri
Geniş yaşam alanları (yaban hayat dahil)
Geniş konak yelpazeleri
Yaşamlarının çoğunu toprakta geçirmeleri
Bu nedenle, keneleri yok etmek yerine korunma yollarına odaklanmak daha gerçekçidir.
Kene Isırıklarından Korunmak İçin Ne Yapmalı?
Namık Kemal Üniversitesi'nden Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Sema Aytekin şu önlemleri öneriyor:
Açık alanlarda uzun giysiler tercih edilmeli, pantolon çorap içine sokulmalı
Açık renkli kıyafetler giyilmeli, parfüm ve renkli kıyafetlerden kaçınılmalı
Piknik sonrası vücut, özellikle saçlı deri ve kıvrım bölgeleri detaylıca kontrol edilmeli
Kene Isırınca Ne Yapılmalı?
Prof. Dr. Aytekin ve Prof. Dr. Adem Keskin'e göre:
Kene mümkün olan en kısa sürede çıkarılmalı.
Çıplak elle dokunulmamalı. Eldiven, bez, peçete veya naylon kullanılmalı.
Cımbız ya da bir ip yardımıyla kenenin baş kısmına yakın yerden çekilerek çıkarılması öneriliyor.
Bu yöntemler keneyi strese sokarak daha fazla virüs bulaştırmasına neden olabilir.
Isırık bölgesi sonrasında sabunlu su, antiseptik ya da sade su ile temizlenmeli.
Kene Isırığından Sonra Hangi Belirtiler Gözlenmeli?
KKKA belirtileri genellikle 1-14 gün süren kuluçka döneminden sonra ortaya çıkar. Belirtiler şunlardır:
Yüksek ateş, halsizlik, kas ve baş ağrısı
Bulantı, kusma, ishal
Gözlerde kızarıklık, deri döküntüsü
Bu belirtiler görülürse gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Kene Isırığı Hangi Hastalıklara Yol Açar?
1. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA):
Öldürücü olabilen bu hastalığın net bir tedavisi ya da aşısı yoktur.
Destek tedavi uygulanır.
Hastaların yaklaşık %5’i hayatını kaybedebilir.
2. Lyme Hastalığı:
Genellikle İxodes türü kenelerle bulaşır.
Deri döküntüsü, eklem ağrısı, ateş, baş ağrısı gibi belirtiler görülür.
Antibiyotik tedavisi ile iyileşme mümkündür. Ancak zamanında müdahale şarttır.
Kene ısırınca neler yapılmamalı?
Prof. Dr. Adem Keskin’in uyarısı net:
“Keneyi asla yakmayın, üzerine kolonya ya da yağ dökmeyin. Bu yöntemler virüs bulaşma riskini artırır.”
Ayrıca her kenenin hastalık taşımadığı da unutulmamalı. Saha çalışmalarında 1000 kenenin yalnızca 1-2 tanesinde virüs saptandığı belirtiliyor.
Kaynak:
