İmperial Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Canan İnce Börekci, çocuklarda yaşanan ekran bağımlığına dair bilgiler verdi.

Dr. Canan İnce Börekci'nin açıklamaları şu şekilde;

Ekran bağımlılığı, bilgisayar, televizyon, tablet gibi her türlü ekrana bağımlılığı tanımlamak için kullanılan bir kelime. Bağımlılıktan kastımız ekranın başında fazla vakit geçirme, sık sık ekranı kontrol etme, meşguliyeti olmadığı durumlarda bile ekran başında kalma, ekrana harcadığı vakitten ötürü günlük sosyal sorumluluklarını yerine getirmeme ve kişinin dış dünyanın uğraşılarına ilgisini kaybetmesi. Aslında kişi bu bağımlılığın farkında olmuyor ya da kendisini sınırlandırmakta zorlanıyor.

Ekranın çocuğun becerilerini geliştirdiği düşünülebilir, örneğin dille alakalı olabilir, kelimeleri, sayıları, renkleri öğretiyor gibi eğitici öğretici olduğunu da düşünebiliyor ebeveynler. Ama çalışmalar bunu bu şekilde göstermiyor, bizler de önermiyoruz. Özellikle ilk iki yaşta, üç yaşta çocukların ekran maruziyetleri konuşmalarında gecikmelere neden olur, sosyal duygusal becerilerinde gecikmelere neden olur, yaratıcı düşünmeyi engeller, bilişsel kapasitesinin ilerlemesini, fiziki gelişimlerini de sekteye uğratabilir. Okul çağı çocuklarında okul başarısında düşme, aile dinamikleriyle alakalı sorunlar, sık sık çatışmalar, akranlarına katılımla sosyal uyumla alakalı sorunlar, günlük hayatın görev ve sorumluluklarıyla alakalı sorunlar, ekran başında geçirdiği zamanla alakalı yalanlar, yine ekran başında fazla vakit geçirmeye yönelik ekstra para harcamalar ve ekranın yarattığı sosyal sorunlar, duygusal sorunlar, ruhsal sorunlar hatta sağlıkla alakalı fiziki sağlıkla alakalı sorunlar çünkü beslenme sorunlarını, uyku sorunlarını beraberinde getirebiliyor, kronik uykusuzluk ve kronik yorgunluk çocuklarda depresif belirtileri de başlatabilir.

Bir takım çocuklarda ekranı iyi hissetmenin tek yolu olarak da kullanabiliyor. Bu çocuklarda ekranın başında olmadıkları zamanlarda huzursuz, öfkeli, gergin, üzgün hissedebiliyorlar. Ekran bağımlılığında aslında evimizde alabileceğimiz, yapabileceğimiz ufak önlemlerle bir noktaya kadar ekran kullanım süresini sınırlandırabiliriz. Telefonlarımızın, sosyal ağların bildirimlerini kontrol etme, belli zamanlarda kapama olabilir. Bilgisayarın, televizyonun, telefonun belli bir zaman diliminde kullanılmasının engellenmesi, kapatılması olabilir. Ekranı yatak odalarımıza taşımamak olabilir, ev içerisinde yapılan ek faaliyetler, ev dışında yapılan ek faaliyetler de faydalı olabilir.

Ebeveynlerin kendi söz denetimi, davranışlarını düzenlemesi büyük oranda çocukları ekran bağımlılığından koruyucu bir faktör. Yani ebeveyn ekran süresini ne kadar düzenleyebiliyor, ekran kullanmadığı dönemlerde ev içinde neler yapıyor, ev dışında neler yapıyor. Bunlar çocuklar için de büyük oranda ekran bağımlılığından koruyucu faktörler. Ama çoğunlukla biz şunu görüyoruz ki aileler bu önerilerin bir takımını denemiş ama çok yol alamamış bir şekilde bizlere başvuruyor. Bunun nedeni de şu: Aslında biz ekran bağımlılığını diğer bağımlılıklar gibi ele alıyoruz. Bu ne demek? Ekran bağımlılığında bağımlılıklarda olduğu gibi bütüncül bir tedavi planlamak kıymetli. Bundan kastımız ekran bağımlılığının kendisini tedavi etmeye çalışmak kadar başlatıcı, sürdürücü ve kötüleştirici faktörler yalnız olabilir, yaşam duyumu ile alakalı sorunları olabilir, özgüven sorunları olabilir, sosyal uyum katılımla alakalı sorunları olabilir, beden imajıyla, kimliğiyle alakalı hoşnutsuzluğu olabilir, depresyon belirtileri, kaygı belirtileri, yüksek dürtüsellik, diğer ruhsal sorunlar, diğer bağımlılıklar ve dikkat eksikliği hiperaktivite çocuklarda ekran bağımlılığı için risk oluşturan bozukluklardır. Bunların da değerlendirilmesi, varsa tedavi edilmesi çok kıymetli.

Bunun dışında ekran bağımlılığının yarattığı sorunları da biz ele alıyoruz. Bunlar neler? Uyku sorunları yaratabilir, beslenme sorunları, beslenme rutinleri ile alakalı sorun yaratabileceğini söylemiştik, okul başarısı ile ilgili sorunlar, ev içi dinamikler, ebeveyn ilişkileriyle ilgili sorunlar, akranlarına katılım, sosyal uyum alakalı sorunlar. Bunları da tedavide ele almak ve bütüncül yaklaşmak çok kıymetli. Özellikle biz ekran bağımlılığında çocuklarda özdenetimi geliştirmeye çalışıyoruz, dürtü kontrolünü, zaman yönetimini de desteklemeye çalışıyoruz ve günlük hayatın gerçek sorunlarına gerçek çözüm üretmeleri konusunda sorun çözme becerilerini çalışıyoruz. Sosyal alanda yaşadıkları sorunlara yönelik sosyal beceri destekleri sağlayabiliyoruz. Bu nedenle ebeveynlerin ekran kullanım süresiyle alakalı sınırlandırmakla alakalı profesyonel yardımlara başvurmalarını öneriyoruz.