İlköğretim Müfettişi Abdurrahman Süreyya İşgör'ün, 75 yıl önce kaleme aldığı ilköğretim raporları, Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Nuri Yazıcı tarafından "Samsun Vilayeti İlköğretim Teftiş Raporları" adıyla kitaplaştırıldı. Raporlarda, o tarihlerdeki eğitim şartları gözler önüne serilirken; Müfettiş İşgör'ün, istihbarat çalışmalarını andıran ve "anadilde konuşma hakkı" tartışmalarını alevlendirecek ifadeler de kullandığı ortaya çıktı.

 

Raporlarda önce okulun fiziki şartları, öğrenci sayıları, okulun eksiklikleri tek tek sıralıyor; ardından da "köyün umumi ahvali" başlığı altında hangi köyde kaç kişi yaşadığı, hangi gazetelerden kaç tane satın alındığı, köylünün ne kadar borcu olduğu, gizli fuhuş yapılıp yapılmadığı, gençlerin alkole ve kumara olan tutkusunun ne boyutta olduğu, hangi hastalıkların görüldüğü ve köyde yaşayanların etnik kökenlerinin ne olduğuna kadar istihbarat raporlarını andıran detaylı bilgiler ve rakamlar yer alıyor.

 

Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları'ndan çıkan ve 1938-1939 ile 1939-1940 öğretim yıllarını kapsayan raporların önemine değinen Dr. Nuri Yazıcı, "Bu raporların istihbarat çalışmasının bir parçası olduğunu düşünmüyorum. Günümüzde müfettişler, rapor hazırlarken köylerin etnik ve sosyal durumunu sorgulayan gözlemlerinin olmadığını söylediler. Abdurrahman Bey, 75 yıl önceki raporlarında inisiyatif almış olabilir. O dönemlerde öğretmenlerin devlette rolü çok etkindi. Devlet yetkilileri müfettişlerden okulların genel durumu dışında bu tür bilgiler de edinmelerini istemiş olabilir" dedi.