TBMM İnsan Hakları Komisyonu, Türkiye’de yaşanan terörün 30 yıllık bilançosunu rapor haline getirip, sundu.

 

Rapora göre terör nedeniyle 30 yılda 35 bin 576 insan hayatını kaybetti. Bu rakama, PKK’nın iç infazında hayatına son verilenler, sayı bilinmediği için dahil edilmedi. Terörün devlete maliyetiyse milyarlarca lirayı buldu. Sadece Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması’yla ilgili kanun çerçevesinde 166 bin 754 kişiye, 2 milyar 659 milyon 967 bin 285 TL ödendi.

 

TBMM İnsan Hakları Komisyonu bünyesinde oluşturulan Terör Alt Komisyonu raporunu tamamladı. Raporda son 30 yılda terör nedeniyle yaşamını kaybedenlerin sayıları yer aldı. Rapora göre, son 30 yılda 7 bin 918 kamu görevlisi şehit oldu, 5 bin 557 sivil hayatını yitirdi ve 22 bin 101 PKK’lı ölü olarak ele geçirildi. Toplam can kaybıysa, 35 bin 576’yı buldu. 

 

 

Faili meçhul cinayetlerin sayısı ise tam olarak bilinmemekle birlikte 17 bin olarak öngörüldü. Terör olayları nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan Terörle Mücadele Kanunu kapsamında 20 bin 60 kişi aylık aldı. 82 bin 724 kişinin genel sağlık sigortası primleri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü tarafından karşılandı. İçişleri Bakanlığı da, 18 milyon 755 bin 197 TL tazminat ödedi. 

 

 

Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Kanunu çerçevesinde, boşaltılan köylerden doğan zarar nedeniyle, 166 bin 754 kişiye, 2 milyar 659 milyon 967 bin 285 TL ödendi. 14 ilde, 386 bin 360 kişi köylerinden göç etmek zorunda kaldı. Bu hanelerden 28 bin 384’ü, kişilerden 187 bin 861’i, Köye Dönüş Projesi’yle köylerine geri döndü. Dönenlere 128 milyon 360 bin TL ödendi. 

 

 

Raporda terörün toplumu zincirleme etkilediği, travmaya sebep olduğu belirtilerek, “Terörün neden olduğu insani maliyetler şüphesiz en iyi şekilde bu maliyetleri yaşayanlar tarafından dillendirilebilir. Bu anlatılanlara, ‘Sözün bittiği yer’ dedirtebilecek derinlikte bizzat bu acıyı yaşayanların ifadeleriyle rapor içeriğinde yer verilmiştir” denildi. Terörün önlenmesi için “Karma Tedbirler Paketi”nin uygulanması istendi. 

 

 

PROAKTİF BAKIŞ AÇISI: Proaktif bakışa sahip olunmalı. Terörü yaratan, zemin hazırlayan ve yeşermesine imkân veren unsurlar baştan ortadan kaldırılmalı. 

 

YEREL YÖNETİMLER GÜÇLENDİRİLSİN: Demokrasinin beşiği konumundaki yerel yönetimlerin güçlendirilmesi bu çerçevede önemli katkılar sağlayacaktır. 

 

YENİ ANAYASA: Terörün önlenmesi yaklaşımının demokrasi, insan hakları, özgürlükler ve hukukun üstünlüğü zeminine oturması gerekliliği, kalıcı ve sürdürülebilir sonuçlar almak açısından önemli bir keyfiyettir. 1982 Anayasası’na son verecek yeni Anayasa çalışmalarının önemi büyüktür. 

 

ASKER SİVİLE BAĞLI ÇALIŞSIN: Terörle mücadelenin ihtisaslaşmış birimler tarafından yürütülmesi, uzmanlaşmış birimlerin mülki yönetim emrinde ve koordinesinde çalışması gerekir. Jandarma ve sahil güvenlik birimlerinin iç güvenlik birimi olarak tanımlanarak Silahlı Kuvvetler’le bağlantılarının kaldırılıp sivil otorite olan İçişleri Bakanlığı ile bağlılıklarının kuvvetlendirilmesi de güvenlik yönetimi açısından önemli hususlar olarak belirtilebilir. 

 

KAMU SAYDAM OLMALI: Kamu kurum ve kuruluşlarının terör, terör kaynaklı yaşam hakkı ihlalleri konusundaki verilerde olabildiğince saydam, bilgilendirici ve açık olması gereklidir. 

 

FAİLİ MEÇHULLER: Faili meçhullerin ortaya çıkarılması, hem evrensel hakların hem de devlet vatandaş ilişkilerini iyileştirmenin bir gereğidir. 

 

PARTİLER ÜSTÜ MUTABAKAT: Sorunun siyasetin meşru mecralarında çözülmesi gerektiği açıktır. Hükümet ve TBMM önemli platformlar olarak görülmektedir. Sorunun partiler üstü ele alınması, siyasi mutabakatla parlamento çatısı altında siyasi ve demokratik zeminler kullanılarak çözüme kavuşturulması çözümleri beraberinde getirecektir. 

 

Terör sonucu hayatını kaybedenler: 35.576 kişi

Göç eden kişi: 386.360

Göç yaşanan il: 14

Göç eden hane: 62.448

Geri dönen hane: 28.384

Geri dönen kişi: 187.861

Dönenlere ödenen tazminat: 128.3 milyon TL

Tazminat verilen kişi: 16.754

Tazminat miktarı: 2.659.967.285 TL

20.060 kişiye terörle mücadele kapsamında aylık bağlandı

 

ŞEHİT SAYISI: 7.918

HAYATINI KAYBEDEN SİVİL: 5.557

ÖLDÜRÜLEN PKK'LI 22.101

FAİLİ MEÇHUL SAYISI: 17 BİN